.
De Mexicaanse griep op het werk: werk aan de vakbondswinkel.
In de vakantiepers valt er niet naast te lezen: de Mexicaanse griep komt eraan. Best wordt een en ander ook preventief bekeken op het Comité Preventie en de Ondernemingsraad. Welke preventiemaatregelen moeten genomen worden ? En welke noodplannen hebben we voor het pessimistisch scenario waarbij tot 30 % van de werknemers gelijktijdig een week afwezig zijn met griep ? Welke diensten moeten absoluut verzekerd worden ? Beter dat toch al eens vooraf te bekijken en te bespreken.
Maar beginnen we met wat basisgegevens die we zoals met de rest van deze tekst vooraf lieten verifiëren door het nationale griepcommissariaat:
Die Mexicaanse griep:
· Op de overheidswebsite www.influenza.be vind je alle mogelijke informatie. Netjes geordend in veelgestelde vragen (http://www.influenza.be/nl/H1N1_faq_nl.asp). Daar vind je ook wat bruikbare folders en affiches die je zo kan afdrukken. Er is ook een telefoonlijn 0800 99 777 bereikbaar op werkdagen van 8h tot 17h en in het weekend van 9 tot 17h. En een mailadres info@influenza.be. En binnenkort ook een aparte rubriek voor de aanpak op het werk.
· Ook op websites van arbeidsgeneeskundige diensten als http://www.idewe.be vind je overzichtelijke en meteen bruikbare informatiefiches voor werkgevers en werknemers. In de twee talen. Hapklare brokken om uit te delen.
· Het ziektebeeld heeft de gevolgen van een gewone wintergriep: drie tot vijf dagen koorts, en de gewone klachten van spierpijn, hoofdpijn, gewrichtspijn, hoest, buikloop, …Niets speciaal of meer verontrustend dan de klassieke wintergriep.
· Bijzonder is dat deze griep veroorzaakt wordt door een nieuw soort virus, het type A/H1N1, waar weinig mensen immuniteit tegen hebben, en waarvoor nog geen vaccin voor beschikbaar is. Dat is in ontwikkeling en wordt beschikbaar in het najaar. In afwachting worden vele mensen ziek.
· Besmetting vindt plaats door contact met minuscule besmette speekseldruppeltjes die in de lucht komen door hoesten, niezen, lachen. Die druppeltjes komen ook terecht op handen en voorwerpen die dan weer door anderen worden aangeraakt. Iemand kan besmet worden door een voorwerp aan te raken waarop zich virussen bevinden en nadien zijn ogen, neus of mond aan te raken. Deurklinken, trapleuningen, geld, nota’s, toetsenborden, bestek, lichtschakelaars, liftknoppen, gemeenschappelijke telefoontoestellen : je raakt per dag tientallen dingen aan die eerder ook door anderen werden aangeraakt. Je leeft nu eenmaal niet alleen op aarde.
· De belangrijkste preventiemaatregel is om ervoor te zorgen regelmatig de handen te wassen met zeep. Hoesten en niezen doe je beter in een papieren zakdoek die vervolgens in een vuilniszak belandt. Na niezen of hoesten de handen wassen helpt ook om de verspreiding tegen te gaan. De verspreiding verloopt voornamelijk via mechanische wegen: door aanraking van voorwerpen die in contact geweest zijn met besmette personen.
· Je krijgt pas griep twee tot zeven dagen nà de besmetting. Mensen die nog niet ziek zijn kunnen het virus ook al doorgeven.
· De griepcommissaris, professor Van Ranst, vindt het dragen van maskers in de doorsnee werksituatie absoluut overbodig. Chirurgische maskers beschermen je niet tegen besmetting. Ze zijn enkel nuttig als ze gedragen worden door een zieke om zijn/haar omgeving te beschermen.
· Virusremmers hebben pas effect voor wie al besmet is met het virus. Die medicatie werkt in op het mechanisme waarmee nieuwe virusdeeltjes zich afsplitsen en zich verder verspreiden in je lichaam. Ze verkorten de griepsymptomen met gemiddeld één (1) dag, en hebben nog geen bewezen effecten om complicaties te verminderen tenzij bij risicogroepen. Dit preventief voorschrijven aan personen die niet behoren tot risicogroepen is niet aangewezen, en kan leiden tot ineffectiviteit (door resistentievorming) voor wie het wel nodig heeft.
· Klassiek is er eind september een weerkerende piek van verkoudheden en respiratoire infecties: kindjes geven bij het begin van het schooljaar dat vrolijk aan elkaar door, papa en mama verspreiden dit bij hun collega’s op het werk, en zo komt er dikwijls een golf van afwezigheden aan eind september. En ook nog eens eentje na het kerstverlof.
· Griep volgt dat patroon niet en heeft in het verleden vaak een afwijkende tijdslijn. Over de omvang van de verwachte griepepidemie valt weinig betrouwbaars te zeggen. De omvang zou deze keer wel eens heel groot kunnen zijn: in een pessimistisch scenario tot 30 % van de actieve bevolking die een onverwachte week uit zijn met griep. En ouders die thuis moeten blijven om huisgenoten met griep te verzorgen.
Werk voor het comité preventie
Met het comité preventie wordt best al eens bekeken hoe we dit aanpakken op ondernemingsniveau. Het is immers de basisopdracht van het comité preventie om voorafgaand advies te geven over het ondernemingsbeleid inzake welzijn op het werk. En bij gebrek aan comité is dat ook integraal de bevoegdheid van de syndicale afvaardiging.
· Het kan nuttig zijn om goede informatie te geven aan het personeel: wat is die Mexicaanse griep, hoe gebeurt de overdracht, wat zijn de beste preventiemaatregelen. Informatiefiches verspreiden onder het personeel zoals je ze op www.influenza.be of op www.idewe.be terugvindt kan al zeer nuttig zijn.
· Best wordt er afgesproken dat iemand op het bedrijf (allicht best de preventie-adviseur) grondig de gegevens en de vragen en antwoorden op de website www. influenza.be grondig naleest. Die kan dan collega’s en personeelsleden snel een antwoord geven op al dat soort frekwente vragen .
· Promotie voeren voor passende preventiemaatregelen: handen regelmatig wassen met water en zeep; gebruik en verwijderen van papieren zakdoeken bij hoesten en niezen,
· Extra-aandacht in de schoonmaak activiteiten (en preventie voor het schoonmaakpersoneel) voor het verwijderen van vuilnisemmertjes met zakdoeken: dat moet met handschoenen gebeuren. Ook extra schoonmaakbeurten voor klinken en deurknoppen, trapleuningen en andere voorwerpen die dagelijks door tientallen collega’s worden aangeraakt zijn nuttig.
· Onzinnige preventiemaatregelen voor gezonde werknemers (zoals het dragen van maskers buiten risico-situaties, gebruik van virusremmers) worden best krachtig afgeraden overeenkomstig het advies van het griepcommissariaat.
· Het is evenzeer onzinnig om met het bedrijf voorraden van maskers of virusremmers aan te leggen.
· Evenmin is het aangeraden om werknemers die terug keren uit vakantie eerst nog tot een paar dagen quarantaine of huisarrest te verplichten.
· Zonodig de puntjes op de i zetten: de FOD WASO maakt melding van werkgevers die aan hun werknemers vragen om na hun vakantie in een exotisch maar risicovol vakantieoord een medisch attest voor te leggen dat ze geen Mexicaanse griep hebben. Uiteraard is dit een verboden (schending medisch geheim) en bovendien zinloze activiteit.
· Mensen de raad geven om als ze zich griep of ziekerig voelen thuis te blijven en de dokter te raadplegen: toch maar komen werken zolang het min of meer gaat is geen goede optie. Niet voor het bedrijf en niet voor henzelf. Omgekeerd vind de griepcommissaris het ook niet nodig om uit burgerzin en om je collega’s te beschermen thuis te blijven zodra een van je huisgenoten griep heeft.
· De thermometer tijdig hanteren is wel een goede raad: vaak schatten mensen niet goed in dat ze koorts hebben.
· Sommige bedrijven geven al doodernstig de raad om handdrukken en zoenen van collega’s bij het begroeten te vermijden; om deuren bij voorkeur te openen met je elleboog; het waterkraantje aan de lavabo na gebruik dicht te draaien met een wegwerp zakdoekje, op de tram of metro geen handgrepen aan te raken: zoek maar uit hoe ver je de preventie wil drijven en of dat soort regels past in je bedrijfscultuur. Allemaal nuttig, dat wel, maar de kans dat die preventie-technieken langer dan een paar dagen worden toegepast door het merendeel van de collega’s lijkt niet zo groot. Het versterken van de gewoonte om regelmatig de handen te wassen maakt meer kans.
· Het klassieke seizoensgriep vaccin blijft nuttig. Het vaccin tegen de Mexicaanse griep dat nog in ontwikkeling is, en nog niet beschikbaar, zal wel vaccineren tegen de Mexicaanse griep. En door de Belgische overheid kosteloos worden verdeeld, te beginnen met risocogroepen. Dat vaccin beschermt niet tegen de seizoensgriep. En het vaccin tegen de seizoensgriep beschermt op zijn beurt niet tegen de Mexicaanse griep. Doorgaan met griepvaccins tegen de seizoensgriep als dat een bedrijfspraktijk was blijft dus nuttig. De twee vaccins zijn nuttig . Hou er wel rekening mee dat de overheid de vraag zal stellen om de vaccinaties voor seizoensgriep van gezonde werknemers uit te stellen tot eind november . Dit om de eerst beschikbare voorraden aanvankelijk te kunnen reserveren voor risicogroepen.
· Sommige bedrijven krijgen vanuit hun multinationale hoofdzetel een beleid rond influenza opgelegd dat helemaal strijdig is met het Belgische overheidsbeleid. Waar bijvoorbeeld wel wordt gevraagd om bepaalde werknemers virusremmers toe te dienen (vanaf wanneer ? hoe lang ? bijwerkingen ? ). Andere bedrijven worden dan weer benaderd door commerciële instellingen die snel een lucratieve deal willen sluiten rond vaccins, virusremmers, maskers of ander gerief. Zaak is het hoofd koel te houden en de nuchtere deskundige en niet-commerciële adviezen van het griepcommissariaat op te volgen. Gratis te vinden op www.influenza.be .
Werk voor de ondernemingsraad en het comité
De ondernemingsraad moet voorafgaand zijn advies geven over maatregelen inzake arbeidsorganisatie. Dat geldt nu ook voor comités preventie in ondernemingen zonder ondernemingsraad.
Best bekijkt de ondernemingsraad al eens de uitwerking van een “business continuity plan”: hoe gaan we het in onze onderneming aanpakken mocht er inderdaad een griepgolf aankomen waarbij tot 30 % van alle collega’s onverwacht gedurende een week uitvallen met griep. Het is lang niet zeker dat het zo een vaart zal lopen, maar het is ook helemaal niet uitgesloten.
En daarom bekijkt men beter maar eens vooraf hoe er in zo’n noodgevallen zal worden gewerkt. Dat bepaalde minimumdiensten hoe dan ook moeten worden verder gezet is erg duidelijk voor banken, gezondheidsinstellingen, rust- en verzorgingstehuizen. Maar ook in andere instellingen wordt best de oefening gemaakt: welke diensten en functies zijn essentieel en moeten ook in zo een zware omstandigheden operationeel blijven; welke activiteiten mogen wel en niet onderbroken worden; voor welke sleutelfuncties hebben we de vereiste twee back-up personen. Op www.influenza.be vind je alvast een checklist en een reeks van vuistregels voor het opstellen van zo een noodplan. (http://www.influenza.be/nl/_documents/Business_continuity_planning_check_list_version_finale_NL.pdf)
Ook al loopt het met die Mexicaanse griep niet zo een vaart, het kan echt geen kwaad om die oefening te maken. Er zijn nog wel andere situaties te bedenken waarbij plots een grote groep werknemers uitvalt of het bedrijf langere tijd niet kunnen bereiken: langdurige weeromstandigheden van het wintertype F bijvoorbeeld , bepaalde rampen en calamiteiten, etc.
Ook het opfrissen van de bestaande regels en de bedrijfsspecifieke afspraken rond ziekteverlof, ziektemeldingen, familiaal verlof en omstandigheidsverlof kan best even gebeuren. Misschien is het ook goed om het personeel hieraan te herinneren. Of om tijdelijk wat extra soepelheid in te bouwen mocht de griepepidemie inderdaad hevig om zich heen slaan. Medische diensten kunnen dan overbelast raken. En zullen dan vast wat anders aan het hoofd hebben dan stipt afwezigheidsattestjes af te leveren, en huisbezoeken af te werken vanaf de eerste dag van een griepje.
Stippen we nog aan :
- Dat werknemers het recht hebben op 10 dagen afwezigheid per jaar om dwingende redenen; dwingende redenen zijn onder andere de ziekte overkomen aan een met de werknemer onder hetzelfde dak wonende persoon ; of de ziekte van een bloedverwant of aanverwant in de eerste graad (al dan niet inwonend); dat dit verlof in principe niet bezoldigd is wat niet belet dat in ondernemingen of sectoren toch een regeling is voorzien voor het behoud van het loon of een gedeelte ervan; dat werknemers die gebruik willen maken van dat verlof hun werkgever liefst vooraf horen te verwittigen, en op verzoek van hun werkgever de aangehaalde redenen moeten rechtvaardigen.
- Dat werknemers wettelijk verplicht zijn de werkgever onmiddellijk op de hoogte te brengen van hun eigen arbeidsongeschiktheid. De wet bepaalt niet hoe dat moet gebeuren: per telefoon, sms, brief: maar dat kan wel geregeld zijn in een cao of het arbeidsreglement. De verplichte verwittiging geldt ook ingeval van verlenging .Indien de werkgever het wenst moet de werknemer ook het bewijs kunnen leveren van zijn arbeidsongeschiktheid: meestal is geregeld in het arbeidsreglement of cao vanaf wanneer een medisch attest moet worden bezorgd, en binnen welke termijn. De werkgever kan een controle arts aanduiden om de arbeidsongeschiktheid van een zieke thuis te gaan controleren.
- Meer uitleg en details over deze arbeidsrechtelijke regels vind je in de ACV wegwijzer sociale wetgeving op blz. 111 en volgende.
- Vakantievergaderingen voor het comité zijn niet overal vanzelfsprekend. Volgens de codex welzijn (titel II, hoofdstuk IV, art 21) moet het comité eenmaal per maand vergaderen, en ook wanneer een derde van de personeelsafvaardiging daarom verzoekt. Dezelfde regels gelden voor ondernemingsraden (art 22, wet bedrijfsleven). Bij gebrek aan comité neemt de syndicale afvaardiging de bevoegdheden van het comité over ( art 52, wet welzijn).
